Waarom 'gewoon ontspannen' soms zo moeilijk is

Je hebt het vast vaker gehoord: 'Ontspan je gewoon even, relax'

Van een yogadocent. Je partner. Een vriendin. Misschien zelfs van een therapeut of arts. En dus heb je het geprobeerd. Je bent naar yoga gegaan, je hebt geademd, gemediteerd, ijsbaden geprobeerd en je affirmaties gezegd.

Maar toch laat je lichaam niet los. Je kaak blijft gespannen. Je schouders voelen stijf en je voelt onrust in je borst. Hoe hard je ook probeert te ontspannen, je lijf lijkt niet mee te willen werken. Het voelt alsof je lichaam je niet meer begrijpt. Alsof het ontspanning negeert.

Waarom gewoon ontspannen vaak niet ‘werkt’

Wat bijna niemand je vertelt: ontspanning is geen opdracht die je lichaam kan opvolgen. Het is geen knop die je indrukt, maar een toestand die vanzelf ontstaat—wanneer je lichaam zich veilig voelt.

Relaxen is ook geen vaardigheid waarin je goed kunt worden. Het is een natuurlijke reactie van je zenuwstelsel op een gevoel van veiligheid. Zolang je systeem op de achtergrond stress of dreiging waarneemt — door oude ervaringen, chronische spanning of simpelweg het tempo van je leven — blijft je lichaam in de alert, in de overlevingsstand. Klaar om te vechten, vluchten of bevriezen.

En dat beschermingsmechanisme is krachtig. Het is niet fout, het is aangeleerd. Het heeft je ooit geholpen toen je vroeger als klein kind afhankelijk was van de 'grote mensen'. Toen heb je een strategie ontwikkeld waardoor je gezien en gehoord werd. Misschien was je een braaf kind, ging je iedereen helpen, cijferde jezelf weg, ging je pleasen of trok je jezelf terug. Of misschien gebeurde het tegenovergestelde en was je altijd erg aanwezig en op de voorgrond. Dit is allemaal onbewust gebeurd en dit aangeleerde gedrag diende een doel: overleven.

Alleen... die strategie kan je nu belemmeren om tot rust te komen. En dan helpt het niet om te zeggen dat je je maar gewoon moet ontspannen. Je zou net zo goed tegen een brandalarm kunnen schreeuwen dat het moet stoppen terwijl het huis nog vol rook hangt.

Hoe weet je of je lichaam zich nog schrap zet?

Soms is het overduidelijk: je wordt onrustig van stilzitten, je voelt je gespannen zodra je je ogen sluit.

Maar soms zijn de signalen subtieler:

• Je houdt je adem in zonder het door te hebben.

• Je wiebelt met je voet of friemelt aan je kleren.

• Diepe uitademingen voelen ongemakkelijk of kwetsbaar.

  
  

Het zijn geen tekenen dat je het “verkeerd” doet. Het zijn tekenen dat je lichaam je beschermt. En bescherming komt altijd vóór ontspanning. Dus in plaats van je af te vragen 'Waarom lukt ontspannen mij niet?', mag je jezelf vragen: 'Wat heeft mijn lichaam nodig om zich weer veilig te voelen?'

Nodig je lichaam uit om te ontspannen (zonder het af te dwingen)

Je kunt ontspanning niet forceren. Maar je kunt wél ruimte maken waarin je lichaam kan leren dat het oké is om los te laten. Bijvoorbeeld door te Vertragen, Verzachten en Verstillen.

Hieronder een paar manieren die ik regelmatig gebruik in mijn persoonlijke trajecten:

✨ Streef naar “iets minder gespannen”

Laat je schouders één centimeter zakken. Ontspan je kaak. Adem een beetje ruimer in je buik. Kleine stapjes bouwen vertrouwen op.

🎵 Beweeg mee op het ritme

In plaats van stilzitten, beweeg zachtjes. Wieg, hum, beweeg in een langzaam ritme. Ritmische beweging kalmeert het zenuwstelsel vaak sneller dan absolute stilte.

🌬️ Adem langer uit dan je inademt

Een lange uitademing activeert je parasympathische zenuwstelsel — je rustsysteem. Probeer 4 tellen in, 6 tellen uit. Niet ingewikkeld. Alleen ritme en aandacht.

🌿 Breng je aandacht naar je lichaam

Voel je voeten op de grond. De warmte in je handen. De druk van je zitvlak op de stoel. Aandacht voor fysieke sensaties helpt je terugkeren naar het hier en nu.

🤲 Leen rust van een ander

Zit in de buurt van iemand die zelf rustig is. Aai je hond of kat Luister naar een zachte stem. Je systeem reguleert zich mede via de ander. Veiligheid is besmettelijk.

tekst geïnspireerd door Manuela Mitevova

Jij hoeft het niet alleen te doen

Ontspanning is geen prestatie. Het is een reactie van een lichaam dat zich veilig voelt. Soms heb je daar wat hulp bij nodig.

In mijn 1-op-1 trajecten met onder meer yoga, meditatie, adem, cranio en zachte aandacht help ik je stap voor stap thuiskomen in je lijf. Niet door je over je grenzen te duwen, maar door je lichaam te leren dat het los mag laten. Dat het veilig is. En dat jij zacht mag zijn.

Wil je ervaren wat het is om écht te ontspannen – van binnenuit?

Neem contact met me op. Dan kijken we samen wat jouw lichaam nodig heeft om zich weer veilig te voelen.

#yoga #meditatie #adem #yoganidra #craniosacraaltherapie #TRE #accessbars #energetischemassage #vertragen #verzachten #verstillen #yin